TĂNG TRIGLYCERIDE MÁU NẶNG VÀ NGUY CƠ VIÊM TỤY CẤP

TĂNG TRIGLYCERIDE MÁU NẶNG VÀ NGUY CƠ VIÊM TỤY CẤP

Thông thường khi nhắc đến các bệnh lý tim mạch, người ta thường quan tâm đến các chỉ số như LDL, HDL hay cholesteron toàn phần. Tuy nhiên theo nhiều nghiên cứu cho biết, chỉ số triglyceride cũng rất cần được chú ý.

Tăng triglyceride máu nặng thường liên quan đến gia tăng các bệnh lý tim mạch. Đặc biệt đây là nguyên nhân đứng hàng thứ 3 gây viêm tụy cấp.

1. Trường hợp lâm sàng

Bệnh viện Quốc Tế Phương Châu vừa tiếp nhận điều trị một trường hợp tăng triglyceride (TG) máu rất cao.

Theo đó, anh V.N.T. (42 tuổi, Hậu Giang) có tiền căn đái tháo đường tuýp 2 nhưng không điều trị tích cực. Khi nhập viện, anh T. có tình trạng huyết thanh trắng đục như sữa. Kết quả TG máu của anh lên đến 1584 mg/dL, gấp hơn 10 lần so với bình thường.

Nhờ phát hiện kịp thời, bệnh nhân được điều trị nội trú tích cực. Mức triglyceride giảm tốt mỗi ngày, còn 281mg/dL. Đường huyết cũng được duy trì ổn định. Vì thế, bệnh nhân không rơi vào tình trạng viêm tụy cấp.

Khi xuất viện, bệnh nhân được tư vấn chế độ dinh dưỡng, chế độ vận động cũng như sự cần thiết tuân thủ điều trị, tái khám định kỳ tránh tình trạng tăng triglyceride quá cao có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

2. Tăng triglyceride máu là gì?

Triglyceride là chất giống mỡ có trong máu. Tất cả chúng ta đều có lượng triglyceride trong máu nhiều hay ít khác nhau. Khi nồng độ triglyceride trong máu tăng cao thì được gọi là tình trạng tăng triglyceride máu.

3. Nguyên nhân gây tăng triglyceride máu nặng

Nguyên nhân của tăng triglyceride máu nặng thường là kết hợp các yếu tố di truyền và các nguyên nhân thứ phát như:

– Bệnh lý: đái tháo đường

– Chế độ ăn: ăn giàu chất béo thường xuyên, uống rượu bia

– Rối loạn chuyển hóa: người béo phì

4. Nguy cơ viêm tụy cấp do tăng triglyceride máu nặng

Tăng triglyceride máu nặng có liên quan đến gia tăng các bệnh lý tim mạch. Đặc biệt, đây là nguyên nhân đứng hàng thứ ba gây viêm tụy cấp, chiếm đến 10% trường hợp.

Khi nồng độ triglyceride huyết thanh tăng cao, quá trình thủy phân tại tụy làm tăng axit béo tự do khu trú. Điều này gây ra tình trạng viêm và biểu hiện lâm sàng viêm tụy cấp.

Một giả thuyết khác cho rằng nồng độ chylomicron tăng dẫn đến tăng độ nhớt huyết tương. Kết quả gây thiếu máu cục bộ và toan hóa khu trú ở các mao mạch tụy, dẫn đến viêm tụy.

Viêm tụy cấp nếu không được cấp cứu kịp thời, bệnh sẽ chuyển biến nặng rất nhanh và có thể gây tử vong do sốc, xuất huyết hay suy đa tạng,…

5. Chẩn đoán tăng triglyceride máu

Chẩn đoán tăng triglyceride máu nên dựa vào mức triglyceride máu lúc đói. Tuy nhiên, khi nồng độ triglyceride máu bất kỳ >1.000 mg/dL, nhất là trong bệnh cảnh viêm tụy cấp thì nên điều trị ngay, không nên trì hoãn.

Bảng 1. Phân loại nồng độ triglyceride máu

NCEP-ATP III Hội Nội Tiết Hoa Kỳ
Bình thường <150 mg / dL Bình thường <150 mg / dL
Giới hạn cao 150 – 199 mg / dL Tăng nhẹ 150 – 199 mg / dL
Cao 200 – 499 mg / dL Tăng trung bình 200 – 999 mg / dL
Rất cao ≥ 500 mg / dL Tăng nặng 1000 – 1999 mg / dL
Tăng rất nặng ≥ 2000 mg / dL

6. Điều trị tăng triglyceride máu

Các nhóm thuốc khuyến cáo điều trị tăng triglyceride:

– Nhóm fibrate là lựa chọn hàng đầu trong trường hợp bệnh nhân tăng TG tiên phát, giúp giảm 40-60% hàm lượng TG

– Nhóm Niacin không hiệu quả bằng nhóm Fibrate, giảm TG 30-50%: nên dùng liều thấp 300mg/ngày sau đó tăng dần liều 2-4g/ngày

– Nhóm Statin giảm TG mức trung bình có thể tới 37%, đơn trị statin không nên là điều trị đầu tay để giảm nồng độ triglyceride ở bệnh nhân tăng triglyceride máu nặng

– Omega 3: là một dạng axít béo không no (dầu cá), tuy chưa có nghiên cứu nào điều trị đơn độc để giảm Lipid máu nhưng khi điều trị phối hợp với các thuốc trên có thể có tác dụng giảm 30-50% TG

7. Các biện pháp thay đổi lối sống để phòng ngừa biến cố tim mạch

Các khuyến cáo về chế độ ăn nên tính đến thói quen ăn uống của địa phương. Tuy nhiên, bạn cũng nên quan tâm đến các lựa chọn thực phẩm lành mạnh từ các nền văn hóa khác nhau.

Các biện pháp thay đổi lối sống cùng một chế độ ăn lành mạnh:

– Ăn đa dạng các nhóm thực phẩm

– Điều chỉnh năng lượng tiêu thụ để phòng ngừa thừa cân và béo phì

– Khuyến khích dùng trái cây, rau, các loại đậu, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, bánh mì, cá (đặc biệt là cá có dầu)

– Thay thế chất béo bão hòa bằng chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa từ nguồn gốc thực vật

– Giảm lượng muối xuống dưới 5g/ngày bằng cách tránh muối bột và hạn chế muối trong nấu ăn. Bạn nên chọn các loại thực phẩm tươi hoặc thực phẩm đông lạnh không ướp muối

– Hạn chế hoặc không nên sử dụng rượu, bia và các chất kích thích

– Hạn chế dùng đồ uống và thực phẩm có đường, đặc biệt là nước ngọt

– Khuyến khích hoạt động thể lực, hướng đến luyện tập thể lực thường xuyên hàng ngày. Thời gian tập luyện ít nhất là 30 phút/ngày

– Nên tránh hút thuốc lá và tiếp xúc với sản phẩm thuốc lá

– Tuân thủ tái khám định kỳ và tuân thủ sử dụng thuốc đúng liều lượng để kiểm soát tốt các bệnh lý tim mạch, đái tháo đường

Tổng đài 1900 54 54 66 (phím 2) sẵn sàng hỗ trợ các gia đình những thông tin cần thiết

———————————–

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Hội Tim mạch học QG VN (2015), Cập nhật chẩn đoán và điều trị rối loạn lipid máu, Hà Nội.

Ths.Bs Hứa Thành Nhân, BVQT Phương Châu

Contact Me on Zalo
Hỏi đáp bác sĩ
Đặt lịch hẹn