Bài viết được cố vấn chuyên môn bởi BS. Trần Quốc Huy, Phó Trưởng Khoa Cấp Cứu Sản Phòng Sanh, Bệnh Viện Quốc Tế Phương Châu
Trong suốt giai đoạn mang thai, cơ thể mẹ và bé cần được bảo vệ tuyệt đối để phòng tránh các biến chứng nguy hiểm của thai kỳ. Một trong những bệnh lý nguy hiểm, có nguy cơ gây tử vong cho cả mẹ và bé là bệnh tiền sản giật. Theo nghiên cứu, bệnh này thường xảy ra với khoảng 5% thai phụ và chiếm khoảng 17% nguyên nhân gây tử vong trực tiếp đến các bà mẹ.
1. Tiền sản giật là gì?
Tiền sản giật (TSG) là một trong những tai biến sản khoa nguy hiểm. Đây là một loại bệnh lý toàn thân do thai nghén gây ra. Tiền sản giật là một trong ba nguyên nhân phổ biến gây tử vong cho mẹ.
Tiền sản giật là tình trạng rối loạn huyết áp trong thai kỳ. Tăng huyết áp được xác định khi huyết áp tâm thu ≥ 140mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90mmHg (Được đo 2 lần, cách nhau 4 giờ, đối với các mẹ bầu không có tiền sử tăng huyết áp trước đó).
Tiền sản giật thường phát triển sau khi mẹ mang thai đến tuần thứ 20 trở đi với các dấu hiệu như:
– Tăng huyết áp.
– Xuất hiện protein trong nước tiểu (hay còn được gọi là protein niệu)
– Rối loạn chức năng của các cơ quan trong cơ thể người mẹ.
2. Nhóm thai phụ có nguy cơ cao mắc tiền sản giật
Nhóm sản phụ nào có nguy cơ cao mắc tiền sản giật trong thai kỳ
– Mẹ bầu mang thai lần đầu tiên
– Mẹ bầu trên 35 tuổi hoặc dưới 20 tuổi
– Mẹ bầu mang thai đôi hoặc ba
– Mẹ bầu mang thai nhờ biện pháp thụ tinh trong ống nghiệm
– Mẹ bầu mang thai bằng dịch tử cung
– Mẹ bầu có tiền sử bệnh tăng huyết áp, bệnh thận, bệnh lupus ban đỏ, tiểu đường, bệnh tim và các vấn đề liên quan đến đông máu
– Mẹ bầu có chế độ ăn uống giàu protein và chất béo
– Mẹ bầu sống và làm việc trong môi trường thiếu an toàn, thiếu ngủ và gặp nhiều căng thẳng trong cuộc sống
Tuy nhiên, không phải tất cả các sản phụ có các đặc điểm trên đều mắc nguy cơ TSG.
3. Lý do cần phải đánh giá nguy cơ tiền sản giật
Tiền sản giật không chỉ tác động xấu đến người mẹ mà còn gây biến chứng cho thai nhi.
Các biến chứng gây nguy hiểm cho người mẹ bao gồm:
- Sản giật
- Xuất huyết não
- Đột quỵ
- Đông máu nội mạch lan tỏa
- Hội chứng HELLP (tan máu, tăng men gan, tiểu cầu thấp)
- Suy thận
- Suy gan
- Phù phổi
Các biến chứng gây nguy hiểm cho thai nhi bao gồm:
- Thai chậm tăng trưởng trong tử cung
- Thai lưu
- Tăng nguy cơ sinh non
Do đây là các biến chứng nguy hiểm, gây ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng của mẹ và bé nên việc đánh giá các nguy cơ tiền sản giật là hết sức cần thiết. Điều này giúp bác sĩ có hướng dự phòng phù hợp, giảm thiểu những ảnh hưởng xấu tác động lên cả mẹ và bé.
4. Thời điểm thực hiện đánh giá tiền sản giật
4.1 Thời gian đánh giá tiền sản giật
– Việc đánh giá TSG cần được thực hiện vào quý I của thai kỳ (từ 11 đến 13 tuần 6 ngày)
– Phương pháp: siêu âm Doppler động mạch tử cung để dự báo nguy cơ TSG
– Thời gian tái đánh giá nguy cơ TSG:
- Từ tuần thứ 24 đến tuần thứ 28 (đối với sản phụ bình thường)
- Từ tuần thứ 28 đến tuần thứ 32 (đối với sản phụ có nguy cơ mắc TSG cao)
4.2 Các yếu tố cần thiết để đánh giá tiền sản giật
– Kiểm tra các yếu tố gia đình: sản phụ có mẹ, chị/em gái đã mắc bệnh
– Kiểm tra nguy cơ mắc các loại bệnh lý nội khoa và miễn dịch:
- Bệnh tăng huyết áp mãn tính (thời gian mắc bệnh kéo dài từ 3 tháng trở lên)
- Đái tháo đường
- Đau đầu
- Chóng mặt
- Bệnh thận
- Có nguy cơ xuất hiện cục máu đông hoặc lupus ban đỏ…
– Kiểm tra tiền sử tiền sản giật: mẹ bầu đã từng mắc TSG trước đó, khoảng cách mang thai quá dài hoặc quá ngắn (dưới 2 năm hoặc trên 10 năm).
– Kiểm tra các chỉ số sinh lí, sinh hóa trong cơ thể: thiếu hoặc thừa cân trong thai kỳ…
5. Làm gì khi có nguy cơ cao bị tiền sản giật?
Thai phụ có nguy cơ cao mắc TSG sẽ được bác sĩ tư vấn và uống thuốc dự phòng. Mẹ bầu nên tuân theo chỉ định của bác sĩ để hạn chế thấp nhất nguy cơ mắc TSG.
Ngoài ra, thăm khám đầy đủ các mốc quan trọng của thai kỳ có thể giúp Mẹ bầu sớm phát hiện những điều kiện bất thường của cơ thể, đồng thời giúp sớm tìm ra các nguy cơ tiền sản giật. Từ đó, các bác sĩ sẽ thông tin đến thai phụ để có các biện pháp điều trị và dự phòng phù hợp, đảm bảo một thai kỳ khỏe mạnh.
Tại Bệnh viện Phương Châu Sa Đéc, đánh giá nguy cơ TSG được đưa vào quy trình khám thai thường quy. Mẹ bầu sẽ được theo dõi và chăm sóc toàn diện thai kỳ. Đặc biệt hơn, với từng mốc khám thai quan trọng, sẽ có những xét nghiệm theo dõi phù hợp để đánh giá tình trạng của Mẹ và Bé. Quý Mẹ bầu có thể tham khảo thêm thông tin chăm sóc thai kỳ toàn diện tại đây.