CÁC NHÓM DƯỠNG CHẤT TRONG KHẨU PHẦN ĂN CHO NGƯỜI ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Bài viết được cố vấn nội dung bởi Bộ Phận Chuyên Môn Trung Tâm Nội Tiết Bệnh Viện Quốc Tế Phương Châu

Thay đổi lối sống là biện pháp cơ bản trong điều trị đái tháo đường (ĐTĐ). Một trong các biện pháp tháy đổi lối sống cần thực hiện là điều trị dinh dưỡng y học. Đái tháo đường tuýp 2 là bệnh tiến triển. Điều trị dinh dưỡng cần được thực hiện và tuân thủ trong suốt quá trình điều trị của người bệnh.

Hãy cùng tìm hiểu thêm về các nhóm dưỡng chất trong khẩu phần ăn của người bệnh ĐTĐ tuýp 2 trong bài viết dưới đây.

Khẩu phần ăn của người bệnh đái tháo đường cần đảm bảo đầy đủ các nhóm dưỡng chất

1. Mục tiêu điều trị dinh dưỡng cho người bệnh đái tháo đường

Điều trị dinh dưỡng cho người bệnh ĐTĐ có các mục tiêu sau đây:

• Đạt và duy trì mục tiêu cân nặng.
• Đạt các mục tiêu về đường huyết, huyết áp và mỡ máu
• Làm chậm xuất hiện hay ngăn chặn các biến chứng của bệnh đái tháo đường
• Đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cá nhân dựa trên sở thích và văn hóa. Bao gồm:
• • Sự hiểu biết về sức khỏe và khả năng tính toán
  • Khả năng tiếp cận được thức ăn lành mạnh
  • Sự sẵn sàng và khả năng thay đổi hành vi ăn uống
  • Các rào cản của sự thay đổi

2. Kiểm soát cân nặng và khẩu phần năng lượng ở người bệnh đái tháo đường

Nếu người bệnh ĐTĐ thừa cân béo phì: mục tiêu thường cần giảm từ 5 – 10% trọng lượng cơ thể.

Giảm cân nặng mức độ vừa có thể làm chậm sự tiến triển từ tiền ĐTĐ thành ĐTĐ tuýp 2.

Cắt giảm năng lượng trong chế độ ăn giúp:

• Giảm đường huyết
• Giảm được liều thuốc
• Giảm cân
• Cải thiện chất lượng sống

Các gợi ý giúp giảm cân mà người bệnh ĐTĐ có thể thực hiện:

• Tập thể dục mỗi ngày ít nhất 30 phút, hầu hết các ngày trong tuần
• Điều chỉnh khẩu phần ăn theo hướng dẫn của bác sĩ

3. Các nhóm dưỡng chất trong khẩu phần ăn cho người bệnh đái tháo đường

Khẩu phần ăn của người bệnh ĐTĐ cần được quản lý chặt chẽ. Tuy nhiên điều đó không có nghĩa là người bệnh phải ăn uống kiêng khem một cách khổ sở. Khẩu phần ăn của người bệnh ĐTĐ cần được xấy dựng một cách khoa học.

Dưới đây là những nhóm dưỡng chất trong khẩu phần ăn của người bệnh ĐTĐ:

a. Chất bột đường (Carbohydrates)

• Chất bột đường trong thức ăn giúp tạo năng lượng cho cơ thể. Tuy nhiên, nếu dùng quá nhiều có thể làm tăng lượng đường trong máu.
• Các nhân viên y tế sẽ hướng dẫn người bệnh cần ăn bao nhiêu đường bột trong từng bữa ăn. Ăn lượng chất bột đường ổn định trong mỗi bữa ăn sẽ giúp ổn định đường huyết dễ dàng hơn.
• Để kiểm soát lượng đường bột trong bữa ăn cần chú ý:

• • Nên giảm ăn thực phẩm chứa bột đường tinh chế như bánh, kẹo, kem, bánh mì trắng…
  • Nên ăn bột đường có trong rau củ quả họ đậu, trái cây, sữa và ngũ cốc nguyên hạt.
  • Nên tránh các loại đồ uống có đường (bao gồm cả trái cây và mật ong). Uống quá nhiều nước trái cây cũng có thể làm tăng đường huyết và tăng mỡ máu (triglycerid).

Khẩu phần ăn chứa quá nhiều chất đường bột có thể gây tăng lượng đường trong máu

b. Chất đạm (Protein)

• Chất đạm ít tác động lên đường máu. Bác sĩ sẽ hướng dẫn người bệnh cần ăn bao nhiêu đạm mỗi ngày.
• Người bệnh ĐTĐ kèm bệnh thận nên duy trì khẩu phần ăn đạm 0,8/kg/ngày.

Các thực phẩm chứa chất đạm thường gặp

c. Chất béo (Lipid)

• Lượng chất béo (dầu, mỡ) toàn phần chiếm khoảng 20 – <30% tổng năng lượng trong khẩu phần ăn.
• Nên giới hạn tỉ lệ chất béo bão hòa như mỡ, da, phủ tạng động vật. Thay vào đó hãy sử dụng các dạng chất béo không bão hòa như dầu olive, hướng dương, đậu nành…
• Không nên ăn chất béo dạng chuyển hóa. Chất béo này có nhiều trong các thức ăn đã qua chế biến sẵn. Ví dụ như đồ ăn nhanh, bánh ngọt, bắp rang bơ, snack, mì ăn liền…
• Chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim.
• Nên ăn thực phẩm giàu acid béo chuỗi dài như cá nhiều mỡ và các loại hạt.

Khẩu phần ăn của người bệnh ĐTĐ nên dùng nhiều chất béo không bão hòa

d. Chất xơ

• Chất xơ giúp kéo dài thời gian hấp thu đường tại ống tiêu hóa. Từ đó làm chậm tăng đường huyết sau bữa ăn. Chất xơ còn giúp giảm hấp thu cholesterol, chống táo bón, có hiệu quả trong phòng ung thư đại tràng.
• Chất xơ có nhiều trong các loại rau lá, vỏ lụa của hạt gạo, các loại quả.
• Lượng xơ tối thiểu trong khẩu phần ăn của người bệnh ĐTĐ là 15g/ngày hoặc 14g/1000kcal/ngày.

Chất xơ có nhiều trong các loại rau lá, vỏ lụa của hạt gạo, các loại quả

e. Vitamin và khoáng chất

• Không khuyến cáo bổ sung thường quy vitamin E, vitamin C và caroten.
• Không khuyến cáo dùng sản phẩm thay thế để bổ sung vitamin, khoáng chất nếu không đang thiếu các chất này.
• Không khuyến cáo dùng thường quy các vi chất dinh dưỡng như vitamin D, quế, nghệ để làm giảm đường huyết.
• Nếu ăn uống hợp lý không cần bổ sung thêm ngoài nguồn thực phẩm.
• Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị trong trường hợp cần bổ sung vitamin và khoáng chất.

Không khuyến cáo dùng thêm vitamin nếu bạn có chế độ ăn uống hợp lý

4. Một số lưu ý trong chế độ ăn uống của người bệnh đái tháo đường

a. Lượng muối trong thức ăn

• Người bệnh ĐTĐ là đối tượng nguy cơ của bệnh tăng huyết áp. Do đó, cần giảm lượng muối trong khẩu phần ăn để phòng ngừa tăng huyết áp.
• Nên hạn chế dùng các thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm đóng gói vì có chứa nhiều muối.
• Các loại thức ăn thường chứa nhiều muối: tôm cá khô, cà muối, dưa muối, các loại mắm…

b. Các thức uống có cồn

• Không khuyến cáo dùng cho các thức uống có cồn.
• Lượng thức uống có cồn tối đa có thể dùng:

• • Đối với phụ nữ có thể uống một đơn vị alcohol/mỗi ngày.
  • Đối với nam giới có thể uống 2 đơn vị alcohol/ngày

(1 đơn vị alcohol tương đương 360 ml (12oz) bia, 150 ml rượu vang)

• Uống nhiều rượu, bia có thể gây rối loạn đường huyết (tăng hoặc giảm), tăng men gan, tăng triglycerides máu.
• Tránh sử dụng các loại nước giải khát có đường kể cả nước ép trái cây. Uống nhiều nước trái cây có thể làm tăng triglycerides máu.
• Người bệnh ĐTĐ nên uống đủ nước (nước lọc đã nấu chín trung bình 1,5 – 2 lít mỗi ngày.

c. Có nên sử dụng chất tạo vị ngọt?

• Các chất tạo vị ngọt thường gặp là aspartam, saccharin, sorbitol, xylitol, manitol, isomaltose…
• Không nên lạm dụng chất tạo ngọt vì chỉ là chất thay thế chứ không chứa dưỡng chất. Tuy các chất này không trực tiếp làm tăng đường huyết nhưng có thể gây ra những thay đổi về khẩu vị làm tăng thèm ăn.
• Không dùng chất tạo vị ngọt để nêm khi nấu ăn.

5. Điều trị dinh dưỡng cho người bệnh đái tháo đường là mục tiên cần được duy trì và tuân thủ thực hiện

Hoàn thành mục tiêu điều trị dinh dưỡng là một bước quan trọng trong điều trị bệnh ĐTĐ. Đái tháo đường tuýp 2 là bệnh tiến triển. Điều trị dinh dưỡng cần được thực hiện và tuân thủ trong suốt quá trình điều trị. Tuy nhiên để người bệnh có thể thay đổi thói quen ăn uống theo một thực đơn cụ thể là không hề dễ dàng.

Tại Bệnh viện Phương Châu Sa Đéc, điều trị bệnh ĐTĐ được cá thể hóa cho từng người bệnh. Các chế độ luyện tập, dinh dưỡng được bác sĩ thiết kế riêng phù hợp. Trong quá trình điều trị, chế độ dinh dưỡng của người bệnh được theo dõi và thay đổi cho phù hợp với điều kiện sức khỏe. Đồng thời điều trị cũng chú trọng đến tâm lý liệu pháp. Các bác sĩ chủ động lắng nghe và đồng hành với sự lo lắng, trăn trở của người bệnh. Từ đó có lời khuyên hợp lý để người bệnh an tâm tin tưởng và tuân thủ phối hợp điều trị.

Liên hệ đặt lịch khám và điều trị: BỆNH VIỆN PHƯƠNG CHÂU SA ĐÉC

• Tổng đài: 1900 54 54 66 (nhấn phím 2)
• Fanpage: https://www.facebook.com/phuongchausadec
• Website: https://sadec.phuongchau.com/