Tìm hiểu về bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ em

Theo Tổ chức Y tế Thế Giới (WHO), hàng năm có hơn 700 triệu lượt tiêu chảy ở trẻ dưới 5 tuổi, chủ yếu tập trung ở các nước đang phát triển và 1,8 triệu trẻ chết vì bệnh này. Tại Mỹ, mỗi năm có 1,5 triệu lượt trẻ em khám tại các cơ sở y tế vì bệnh tiêu chảy, có khoảng 200.000 bé phải nhập viện và trong số đó có khoảng 300 bé tử vong. Có 80% trường hợp tử vong liên quan đến tiêu chảy xảy ra ở nhóm trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt là trẻ từ 6 – 11 tháng tuổi. Nguyên nhân chính gây tử vong của tiêu chảy cấp tính là do mất nước và điện giải.

1. Tiêu chảy cấp là gì?

Tiêu chảy cấp là đi ngoài phân lỏng hoặc tóe nước > 3 lần trong 24h

Một đợt tiêu chảy được tính thời gian kể từ ngày đầu tiên bị tiêu chảy đến ngày mà sau đó trẻ đi phân bình thường trong 2 ngày. Nếu sau 2 ngày mà trẻ tiêu chảy trở lại thì xem như trẻ bắt đầu một đợt tiêu chảy mới.

2. Nguyên nhân gây bệnh:

– Thức ăn không phù hợp hoặc thực phẩm không sạch.

– Những trẻ không được nuôi bằng sữa mẹ khả năng mắc bệnh tiêu chảy cao hơn 30 lần so với trẻ được bú sữa mẹ hoàn toàn.

• Trẻ bị ngưng sữa mẹ trước 1 tuổi, cho trẻ bú bình sớm.
• Nguồn thực phẩm và nước không hợp vệ sinh.
• Nguồn dinh dưỡng không tốt có thể dẫn đến tiêu chảy. Tiêu chảy là nguyên nhân gây suy dinh dưỡng và suy dinh dưỡng lại làm cho tình trạng tiêu chảy nặng thêm.
• Do virus, vi khuẩn gây bệnh.
• Do virus: Rotavirus là tác nhân chính gây tiêu chảy ở trẻ em dưới 2 tuổi. Ngoài ra, một số virus khác như Adenovirus, Enterovirus, Astrovirus, Norwalk virus cũng gây tiêu chảy.
• Do vi khuẩn tại ruột: Các vi khuẩn gây bệnh qua thực phẩm và các dụng cụ cho trẻ ăn, uống. Bệnh cũng có thể lây từ bàn tay bẩn của những người nuôi trẻ. Các vi khuẩn thường gặp là trực khuẩn E.coli đường ruột, trực khuẩn lỵ, vi khuẩn tả, trực khuẩn thương hàn.

Ngoài ra, vệ sinh môi trường kém, khí hậu nóng, ẩm cũng tạo điều kiện cho các vi sinh vật gây bệnh phát triển. Những trẻ bị suy dinh dưỡng dễ dàng mắc bệnh tiêu chảy và bệnh sẽ kéo dài hơn, tỷ lệ tử vong cao.

3. Biểu hiện bình thường trẻ đi phân:

Khối lượng, tần suất và độ đặc bình thường của phân thay đổi tùy theo độ tuổi, cân nặng và chế độ ăn của trẻ.

Về tần suất, trẻ sơ sinh “đi ngoài” từ 03 đến 10 lần mỗi ngày là bình thường, thay đổi tùy thuộc vào chế độ ăn của trẻ (trẻ bú mẹ thường đi phân nhiều lần hơn so với trẻ bú sữa công thức). Trẻ nhũ nhi, trẻ mới biết đi và trẻ em thường đi tiêu một đến hai lần mỗi ngày.

Về độ đặc và màu sắc, trẻ sơ sinh, đặc biệt là những trẻ đang bú mẹ, thường đi ngoài ra phân mềm, có thể có màu vàng, xanh lá cây hay nâu hoặc có vẻ như chứa hạt hoặc những cục sữa đông nhỏ.

4. Biểu hiện của bệnh:

– Tiêu chảy xuất hiện đột ngột, trẻ đi phân lỏng nhiều nước, số lần đi nhiều hơn 03 lần trong 24 giờ, thường kéo dài 01 tuần.

– Trong trường hợp tiêu chảy do Rotavirus hoặc tụ cầu thì sẽ xuất hiện tình trạng nôn. Nôn liên tục hoặc vài lần làm cho trẻ bị mất nước và điện giải.

– Trẻ hay quấy khóc, vật vã, đôi khi co giật hoặc mệt lả ngủ li bì.

– Mất nước do tiêu chảy có thể dẫn đến tử vong. Có 03 biểu hiện của sự mất nước ở trẻ bị tiêu chảy cấp.

– Mất nước nhẹ: Cân nặng của trẻ giảm dưới 5% trọng lượng cơ thể. Nhưng chưa có biểu hiện khát nước, môi chưa khô, mắt không bị trũng.

– Mất nước vừa: Cân nặng của trẻ giảm từ 5% đến 9% trọng lượng cơ thể. Trẻ khát nước nhiều, người vật vã, mắt trũng, miệng khô, da mất tính đàn hồi, thở nhanh.

– Mất nước nặng: Trẻ khát nước nhiều, người lờ đờ, mệt mỏi. Mạch đập nhanh, hạ huyết áp.

5. Cách phòng tránh bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ:

– Nuôi con bằng sữa mẹ: nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ 6 tháng đầu và cho bú đến 18 – 24 tháng.

– Cải thiện thói quen cho trẻ ăn dặm: Chỉ cho trẻ ăn dặm sau 6 tháng, cho ăn theo 4 ô vuông thức ăn.

– Sử dụng nguồn nước sạch cho vệ sinh và ăn uống.

– Rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi chuẩn bị thức ăn cho trẻ.

– Xử lý đúng cách và an toàn phân của trẻ bị tiêu chảy.

– Tiêm phòng đầy đủ theo chương trình tiêm chủng quốc gia, cho trẻ uống Rotarix 1,5ml hoặc Rotateq 2ml phòng ngừa tiêu chảy cấp.